Nội dung:
Theo các nhà khoa học tại viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ (NIAID) – một phần của viện Y tế Quốc gia, một loại vaccine HIV thử nghiệm dựa trên mRNA – cùng một loại công nghệ được sử dụng trong hai loại vaccine COVID – 19 có hiệu quả cao – cho thấy có triển vọng ở chuột và động vật linh trưởng. Kết quả của họ được công bố trên tạp chí Nature Medicine, cho thấy loại vaccine mới này an toàn và thúc đẩy các phản ứng miễn dịch tế bào và kháng thể chống lại virut HIV. Khỉ vằn Rhesus, được tiêm vaccine mồi sau đó là nhiều lần tiêm nhắc lại, có nguy cơ nhiễm virut simian-human immunodeficiency (SHIV) thấp hơn 79% so với động vật không được tiêm chủng. Nghiên cứu do Paolo Lusso, bác sĩ, phó giáo sư, thuộc Phòng thí nghiệm Điều hòa Miễn dịch của NIAID, phối hợp với các nhà khoa học NIAID khác, các nhà điều tra từ Moderna, Inc. và các đồng nghiệp tại các tổ chức khác.
Giám đốc NIAID Anthony S. Fauci, M.D., trưởng Phòng thí nghiệm và đồng tác giả bài báo cho biết: “Mặc dù nỗ lực gần bốn thập kỷ của cộng đồng nghiên cứu toàn cầu, một loại vaccine hiệu quả để ngăn ngừa HIV vẫn là một mục tiêu khó nắm bắt. Vaccine mRNA thử nghiệm này kết hợp một số tính năng có thể khắc phục những thiếu sót của các vaccine HIV thử nghiệm khác và do đó là một cách tiếp cận đầy hứa hẹn”.
Vaccine thử nghiệm hoạt động giống với vaccine mRNA COVID – 19. Tuy nhiên thay vì mang các mRNA mã hóa cho protein gai của coronavirus, vaccine cung cấp mã hóa tạo ra 2 protien chính của HIV, Env và Gag. Tế bào cơ của động vật được tiêm 2 protein này để tạo ra các hạt virut (VLP) gắn nhiều bản sao Env trên bề mặt của chúng. Mặc dù chúng không thể lấy nhiễm và gây bệnh vì chúng thiếu mã di truyền hoàn chỉnh của HIV, nhưng các VLP này hoàn toàn phù hợp về mặt kích thích các phản ứng miễn dịch cho HIV.
Trong các nghiên cứu với chuột, hai lần tiêm vaccine mRNA hình thành VLP đã tạo ra kháng thể trung hòa ở tất cả các động vật. Các protein Env được tạo ra ở chuột từ các mRNA gần giống với các protein trong toàn bộ virut, một cải tiến so với các vaccine HIV thử nghiệm trước đó. Tiến sĩ Lusso cho biết: “Việc hiển thị nhiều bản sao của protein vỏ bọc HIV đích thực trên mỗi VLP là một trong những tính năng đặc biệt của nền tảng của chúng tôi, mô phỏng gần giống với quá trình lây nhiễm tự nhiên và có thể đã đóng một vai trò nào đó trong việc kích thích các phản ứng miễn dịch mong muốn.”
Sau đó, nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm vaccine mRNA Env – Gag VLP trên khỉ. Các chi tiết của phác đồ vaccine khác nhau giữa các phân nhóm động vật nhưng liên quan đến việc bổ sung hệ thống miễn dịch bằng vaccine được sửa đổi để tối ưu hóa kháng thể. Tiếp theo là nhiều lần tiêm chủng tăng cường trong suốt một năm. Vaccine tăng cường chưa mRNA Gag và mRNA Env từ hai nhóm HIV khác với nhóm được sử dụng vaccine chính. Các nhà điều tra đã sử dụng nhiều biến thể virut để ưu tiên kích hoạt các kháng thể chống lại các vùng được bảo tồn hơn "vùng chia sẻ" của Env - mục tiêu của các kháng thể trung hòa - thay vì các vùng biến đổi khác nhau ở mỗi dòng virut.
Mặc dù liều lượng mRNA được cung cấp cao, vaccine được dung nạp tốt và chỉ tạo ra các tác dụng phụ nhẹ, tạm thời ở khỉ chẳng hạn như chán ăn. Vào tuần 58, tất cả khỉ vằn được tiêm phòng đã phát triển mức độ có thể đo lường của các kháng thể trung hòa chống lại hầu hết các chủng trong bảng xét nghiệm gồm 12 chủng HIV đa dạng. Ngoài việc tạo ra các kháng thể trung hòa, vaccine VLP mRNA cũng gây ra phản ứng mạnh mẽ của các tế bào T trợ giúp.
Bắt đầu từ tuần 60, những con vật được tiêm chủng ngừa và nhóm đối chứng của khi được tiếp xúc hàng tuần, qua niêm mạc trực tràng, với SHIV. Bởi vì các loài linh trưởng không phải con người không dễ bị nhiễm HIV – 1, các nhà khoa học sử dụng SHIV trong các môi trường thí nghiệm vì virut đó nhân lên ở khỉ. Sau 13 lần tiêm lây nhiễm hàng tuần, hai trong số bảy con khỉ được tiêm chủng vẫn không bị nhiễm bệnh. Các động vật được tiêm chủng khác nhận thấy có sự lây nhiễm chậm hơn, trung bình xảy ra sau 8 tuần. Ngược lại, với động vật chưa tiêm chủng trung bình nhiễm bệnh sau 3 tuần.
“Chúng tôi hiện đang cải tiến quy trình tiêm vaccine của mình để cải thiện chất lượng và số lượng VLP được sản xuất. Điều này có thể làm tăng thêm hiệu quả của vaccine và do đó giảm số lượng tiêm chủng chính và tăng cường cần thiết để tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ. Nếu được xác nhận là an toàn và hiệu quả, chúng tôi có kế hoạch tiến hành thử nghiệm giai đoạn 1 của nền tảng vaccine này ở những người tình nguyện trưởng thành khỏe mạnh.” Bác sĩ Lusso nói.
Biên dịch: Thành Long – Viện Công nghệ Phacogen,
Cử nhân Công nghệ Sinh học - Đại học Khoa học Tự Nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội
Nguồn: https://www.sciencedaily.com/releases/2021/12/211209124236.htm
Bài báo tham khảo: Peng Zhang, et al. A multiclade env–gag VLP mRNA vaccine elicits tier-2 HIV-1-neutralizing antibodies and reduces the risk of heterologous SHIV infection in macaques. Nature Medicine, 2021; DOI: 10.1038/s41591-021-01574-5
